ماوراء النهر[فرا رود]

 نام سرزمینی است که از خاور به تبت می رسد، از جنوب به خراسان، از باختر به غور و خلخ، و در شمال هم با خلخ هم مرز است. فرارود سرزمینی است بسیار فراخدامن و آباد، دارای زمینهای بارده و آب فراوان، مردمانی رزمنده و پیشه ور، بازرگانانی توانا. در کوههایی این سرزمین کانهای زر و سیم و دیگر کانی های ارزشمند به فراوانی یافت می شوند، همچنین بسیاری از گوهرهای گدازنده مانند زاک و زرنیخ و گوگرد و نوشادر. از شهرها و بخش های نامدار فرارود می توان از بخارا مغکان. خجادک. زندنه. بومکث. مدیا مجکث. خرغنکث . فربر. پیکند. سرزمین سغد. تواویس. کرمینه. دبوسی. ربنجن. کشانی. ارمان. اشتیخن. کنجکث. فرنکث. دران. سمرغند، ورغسر. بنجیکث. کش. نوقد قریش. نخشب. سوبخ. سکیفغن. بزده. کسبه. ترمذ. هاشمگرد. چرمنگان . سرزمین چغانیان. دارزنگی . شهرجغانیان . باسند. زینور. نوژان . همواران . شومان . افریذان . ویشگرد. سرزمین سروشنه . زامین . چرقان . دزک . نوینجکث . فغ کث. غرق. ساباط. کرکث . سرزمین بتمان . برغر. خُجند. فرغانه. ناحیت چذغل . اخسیکث . واثکث . بیتموخ . تماخس . نامکاخس . سوخ ، اوال. بغسکان . خواکند. رشتان . زندرامش . قبا. اوش . اورشت . خرساب . اوزکند. ختلام . کشوکث . پاب . بشت .کلسکان . یوکند.کوکث . خشکاب . شلات .ناحیت ایلاق . نوکث . کهسیم . ذخکث . یهودلغ . ابرلغ. ایتلخ . الخنجاس . سامی سبرک . برفکسوم . حنح . خاس . غزجند. تکت . کلشجک . خمبرک . اردلانکث . ستبغوا. کرال . غزک . خیوال . ورذول . کبریه . بغورانک . ایزدکت . بغویکث . فرنکث . جبغوکث . شکاکب . تنگت بخارنان . یالاپان . سرزمین چاچ . بیکث . نوجکث . کرجاکث . ترکوس . خاتون کث . دیمعان کث . بناکث . جرسنکث . حرحکث . شتورکث .سبکث . نحاکث . سرزمین اسبیجاب . اسبیجاب . سانیکث . ندحکث . سنتکند. سرزمین فاراب. کدر . کنجده ، صبران . ذرنوخ . سوناخ . شلجی . تراز. مکانکث . فرونکث . مرکی . نویکث.  بخش خاوری این سرزمین را «هیاطله» می گفتند ، این سرزمین فراخدامن پس از چیرگی تازیان «ماوراءالنهر » گفته شد.